chrzan

Chrzan pospolity (Armoracia rusticana P. Gaertn., B. Mey & Scherb.) jest powszechnie znaną rośliną przyprawową i leczniczą, cenioną w Polsce już od XII w. Do celów medycznych i kulinarnych można stosować wszystkie części rośliny; najpopularniejsze są korzenie i liście. Chrzan zawiera witaminy B, C i karoten, siarkę, jod, żelazo, wapń i magnez, flawonoidy, kumaryny, fenole oraz substancje o działaniu przeciwdrobnoustrojowym i olejek goryczny o ostrym, drażniącym zapachu (izosiarkocyjanian allilu). W chrzanie występuje również fenyloetyl (alkohol), powiązany z glikozydami siarkowymi, wykazujący właściwości antybakteryjne.

Chrzan jest jedną z najstarszych rodzimych przypraw, a w medycynie ludowej i dawnej jest surowcem na wiele przypadłości.

Sok ze świeżego korzenia chrzanu zabija wiele rodzajów bakterii, jest więc zalecany przy infekcjach układu moczowego, skóry, układu oddechowego i pokarmowego. 

Napar z suchych lub świeżych liści chrzanu może być stosowany w leczeniu nieżytów układu oddechowego i chorób alergicznych, jest pomocny w terapii chorób reumatycznych i skórnych. Syrop chrzanowy działa wykrztuśnie i odkaża górne drogi oddechowe, dzięki dużej zawartości witaminy C działa również ogólnoustrojowo immunostymulująco - w pierwszych objawach przeziębienia i osłabieniu. 

Starty korzeń chrzanu stosuje się do okładów rozgrzewających np. przy nerwobólach, bólach stawów, bólach mięśni, stanach zapalnych tkanek miękkich.

Świeży chrzan działa wybielająco na skórę, usuwa plamy i przebarwienia, jednocześnie pobudza miejscowo krążenie krwi oraz hamuje rozwój bakterii i grzybów. Zakwaszony (np. octem jabłkowym) sok z korzenia chrzanu dobrze oczyszcza pory i zmiękcza naskórek.

Do celów kulinarnych wykorzystuje się głównie korzeń chrzanu. Jako przyprawę do sosów, zup mięs, marynat i sałatek, również do kiszenia ogórków i innych warzyw. Nieco rzadziej używa się liści, które mają smak nieco zbliżony do liści kapusty, ale dużo ostrzejszy i bardziej wyrazisty. Liście chrzanu bardzo bobrze nadają się jako dodatek do pieczenia ryb i chleba, w niektórych regionach Polski dodawało się je również do zup. można zawijać w nie gołąbki, mięsa i wędliny.

Świeży chrzan z podkarpackiego pola jest już dostępny.